ባልቻ አባ ነፍሶን በታሪክ ውስጥ ስመጥር ያደረገው አድዋ ላይ የፈፀመው ጅብድ ብቻ አይደለም። ምን የመሰለ ጀብድ ሰርተው ፣እንዳዘቦት ቀን የተረሱ ጀግኖች ሞልተዋል። የወሎየው አዝማሪ፣ የሀሰን አማኑ መሰንቆ፣ ለባልቻ ሳፎ ህያውነት ትልቅ ድርሻ አለው።

“ገበየሁ ቢሞት ፣ ተተካ ባልቻ
መድፍ አገላባጭ ፣ብቻ ለብቻ
አሻግሮ ገዳይ፣ዲብ አንተርሶ
የዳኘው አሽከር ፣ባልቻ አባ ነፍሶ”

ብሎ የዘፈነው ሀሰን አማኑ፣ባራት መስመሮች ከባልቻ ጋር እንዳንፋታ አድርጎ ያቆራኘን ይመስለኛል።

ባልቻ የድል ሰንደቅ ለሚያውለበልቡ የኢትዮጵያ አትሌቶች ፋና ወጊ ነው። ፀሀፌ ትዛዝ ገብረስላሴ በመቀለ ድል መባቻ የተደረገውን ሲፅፉ” በጅሮንድ ባልቻ መቀሌ እርዱ ውስጥ ገብቶ የኢትዮጵያን ባንዲራ ተከለበት “ይላሉ። በዚህ አጋጣሚ ፣ ያን ግዜ የነበረው ባንዲራ ፣ ዛሬ ከምንፎካከርባቸው ባንዲራዎች ጋር በቅርፅም ሆነ በቀለም ቅንብር እንደማይመሳሰል ይታወቅልኝ። በረጅም ሸንበቆ ጫፍ የሚታሰር፣እንደ ሹካ ጥርስ በተነጣጠሉ ሶስት የሀር ጨርቆች የተቀናበረ ከላይ ቀይ ፣ከማህል ብጫ ፣ከታች አረንጏዴ ቀለማት የተላበሰ ነበር።

ባልቻ አባ ነፍሶ በቁመቱ ዘለግ ያለ፣ ቀጭን ሲሆን በባህርይው ለባልንጀሮቹ ለጋስ ፣ለባላጋራዎቹ ደግሞ ሞገደኛ ነበር ይባላል።

ካድዋ ድል በሁዋላ አርባ አመታት አለፉ።
ጥልያን በሽንፈቷ እየተንገበገበች፣ ጦቢያም ድሏን እየገረበች ዘመናቸውን ገፉ።

ጣልያኖች በሙሶሎኒ አነቃቂነት ተጠናክረው ሲመለሱ ባልቻ እድሜ እንደ ቀንበር የተጫነው ሽማግሌ ነበር። ይሁን እንጂ ሰውየው የሚያረጅ ገላ እንጂ የሚያረጅ ወኔ አልነበረውም። በትውልድ ስፍራው ፣ከጥቂት ተከታዮቹ ጋር ሆኖ በጣልያን ላይ ሸፈተ፤ ተዋጋ፤ ተከበበ።
ከበደ ሚካኤል የጥንቱ የካርታጎ የጦር መሪ ፣ አኒባልን የሚዘክር ውብ ተውኔት በግጥም ደርሷል። አኒባል ከሮማ ወታደሮች ጋር በተፋጠጠ ጊዜ ፤እንዲህ ያሰኝዋል፤

“ካርታጎን ከሮማ ገጥማ ስትታገል
እጣችን ነበረ ፤ መሞት ወይም መግደል”

የአኒባል እጣ ከባልቻ እጣ ጋር ተገጣጠመ።
የከበደ ሚካኤልና የባልቻ እጣ ግን ለየቅል ነበር።
ከቤ ፣ከመሞት እና ከመግደል ውጭ የተለየ እጣ ደርሶታል።

ደራሲ ግርማቸው ተክለሃዋርያት ፣ባልታተመ ግለታሪኩ የባልቻን አሟሟት እንዴት እንደሰማ ይተርክልናል።

ከለታት አንድ ቀን፤ ግርማቸው በጠላት ቁጥጥር ስር በነበረችው አዲሳበባ እየተዘዋወረ ነበር። አንድ ጎረምሳ ባንዳ ፣ህዝቡን በዙርያው ሰብስቦ በድምፅ ማጉያ ” ባልቻ የተባለ ስልብ ሽፍታ ዛሬ በጀግናው የጣልያን ሰራዊት ተድምስሱዋል” እያለ ይልፍፋል። ያ ጎረምሳ ብንዳ፣በነፃነት ማግስት የተከበረ ደራሲና ያገር ፍቅር ሰባኪ ለመሆን የበቃው፣ከበደ ሚካኤል ነበር።